Ο φίλος μας το δάσος
O χρόνος κυλούσε παράξενα στο δάσος. Θρόιζε μαζί με τα πράσινα φύλλα της άνοιξης ή έπεφτε αργά μαζί με τις νιφάδες του χιονιού. Έσταζε από τα κλαδιά μαζί με τις σταγόνες της φθινοπωρινής βροχής ή χόρευε σαν διαμαντόσκονη στις αχτίδες του καλοκαιριάτικου ήλιου. Κυλούσε μαζί με τη ζωή και γινόταν ένα μ΄αυτή.
Υπήρχαν πλάσματα στο δάσος σαν τα Εφήμερα, τα μικρά έντομα που φτερούγιζαν πάνω από τα ρυάκια το Μάη και που ζούσαν μονάχα μια μέρα. Ήταν περίεργο όταν σκεφτόσουν πως μόλις και προλάβαιναν να δουν μια δεύτερη ανατολή, αν το προλάβαιναν κι αυτό.Υπήρχαν άλλα ζωάκια που ζούσαν πολλά ή λίγα καλοκαίρια και χειμώνες. Και τέλος, υπήρχαν οι πράσινοι γίγαντες, τα δέντρα, που κανένας δεν ήξερε πόσο ζούσαν. Τα ίδια το ήξεραν, αλλά τα δέντρα ένιωθαν τόσο διαφορετικά τον χρόνο!
Τα μικρά Εφήμερα όμως ζούσαν με τον τρόπο τους σε μία μέρα όσο ζούσαν τα δέντρα σε εκατοντάδες χρόνια. Μόνο ο ήλιος μετρούσε τη ζωή με αυγές και δειλινά. Τα πλάσματα του δάσους ήξεραν μόνο ότι ζούσαν μια ολόκληρη ζωή, και το τι μετρούσε ο ήλιος δεν είχε καμιά σημασία. Έτσι κι αλλιώς, ο ήλιος έλαμπε για όλα.
Το πόσο καιρό έμεινε ο Πορκιουπίνος, ο σκαντζόχοιρος, με τον Τιμ, τον σκίουρο, είναι ένα ερώτημα που μπορεί να ενδιέφερε μόνο τους ανθρώπους, αλλά οι άνθρωποι δεν ανήκαν στον κόσμο του δάσους. Τα πλάσματα που ζούσαν εκεί δεν ήξεραν τα ρολόγια, αλλά, κι αν ακόμη τα ήξεραν, είναι σίγουρο ότι δε θα ενδιαφέρονταν γι΄αυτά.
Υπήρχε η ώρα του φαγητού και η ώρα του ύπνου. Υπήρχε η ώρα που έκανε κρύο, ζέστη, που είχε βροχή ή αέρα. Και κάποτε έφτανε η ώρα που το κάθε πλάσμα χανόταν και οι γείτονές του δεν το ξανάβλεπαν ποτέ. Όλα αυτά ήταν φυσικά. Αλλά ο χρόνος που ξέρουν τα ρολόγια ήταν κάτι αφύσικο για το δάσος.
Γιώργος Μπόντης, Λαμπερά αγκάθια, εκδ. Πατάκη, Aθήνα, 2004
Ο ΧΡΟΝΟΣ
Όταν θέλουμε να δείξουμε στη γλώσσα μας πότε γίνεται κάτι, χρησιμοποιούμε πολλούς τρόπους.
- τους χρόνους των ρημάτων:
Χρόνοι λέγονται αυτοί που φανερώνουν πότε γίνεται αυτό που δείχνει το ρήμα.
Ανάλογα με το πότε γίνεται κάτι, ο χρόνος διαιρείται σε τρεις βαθμίδες, σε παρελθόν, παρόν και μέλλον:
ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΠΑΡΟΝ ΜΕΛΛΟΝ
___________ ____________ _____________
(τότε) έγραφα (τώρα) γράφω (αύριο) θα γράφω
Οι χρόνοι χωρίζονται σε τρεις ομάδες:
α) Παρελθοντικοί χρόνοι – Παρατατικός, Αόριστος και Υπερσυντέλικος
β) Παροντικοί χρόνοι – Ενεστώτας και Παρακείμενος
γ) Μελλοντικοί χρόνοι – Εξακολουθητικός μέλλοντας, Στιγμιαίος Μέλλοντας και Συντελεσμένος Μέλλοντας
- επιρρήματα:
Είναι άκλιτες λέξεις που συνοδεύουν ένα ρήμα ή ένα επίθετο και φανερώνουν
τόπο, χρόνο, τρόπο, ποσό κ.α.
Π.χ.: Έπεσε κάτω. Βλέπει καλά.
Φεύγει αύριο. Άργησα λίγο.
Τα επιρρήματα είναι:
α) Τοπικά: (που): εδώ, εκεί, μέσα, έξω, βόρεια, νότια.
β) Χρονικά: (πότε): σήμερα, τώρα, πέρυσι, έπειτα, κάποτε,.
γ) Τροπικά: (πως): έτσι, μαζί, όπως, αλλιώς, ξαφνικά
δ) Ποσοτικά: (πόσο): λίγο, πολύ, τόσο, κάμποσο, περισσότερο.
ε) Βεβαιωτικά: ναι, μάλιστα, βέβαια, αλήθεια, σωστά.
στ) Διστακτικά: ίσως, τάχα, δήθεν, πιθανόν, άραγε.
ζ) Αρνητικά: όχι, δεν, μην.
Για να τα σχηματίσουμε:
βρίσκουμε το αντίστοιχο επίθετο.
βγάζουμε την κατάληξη –ος
προσθέτουμε τις καταλήξεις: -α, -ως
| Επίθετο | Επίρρημα λαϊκό | Επίρρημα λόγιο |
| αιώνιος, –α, -ο | αιώνια | αιωνίως |
| τυχαίος, -α, -ο | τυχαία | τυχαίως κ.α. |
| μάταιος, -α, -ο | μάταια | ματαίως |
| τελικός, -η, -ο | τελικά | τελικώς |
| σύντομος, –α, -ο | σύντομα | συντόμως |
- φράσεις με προθέσεις:
σε λίγο, από καιρό, κατά το απόγευμα κτλ.
Οι 21 κοινές προθέσεις είναι:
οι μονοσύλλαβες: με, σε, για, ως, πριν, προς, σαν
οι δισύλλαβες: αντί, από, δίχως, έως, κατά, λόγω, μετά, μέχρι, παρά, χωρίς
οι τρισύλλαβες: εναντίον, εξαιτίας, ίσαμε, μεταξύ
- χρονικές προτάσεις:
μόλις φτάσω…, πριν φύγω…, αφού έρθω… κτλ.
Χρονικοί σύνδεσμοι:
Όταν, σαν, ενώ, αφού, μόλις, πριν, πριν να, ωσότου, προτού, καθώς, οπότε, αφότου, ώσπου, όσο, που, μέχρι που/να, καθώς
