Οι προθέσεις και ο προσανατολισμός στον χώρο

Με τις προθέσεις εκφράζουμε τον προσανατολισμό στον χώρο.

Για να προσανατολιστούμε όμως, χρειαζόμαστε πάντα ένα σημείο αναφοράς. Πολλές φορές, σημείο αναφοράς είμαστε εμείς, ενώ άλλες φορές μπορεί να είναι ένα αντικείμενο, μια τοποθεσία κτλ.

Οι προθέσεις συνδυάζονται με ονόματα και –πολλές φορές– με επιρρήματα. Έτσι, μπορούμε να εκφράσουμε μεταξύ άλλων:

1. Την κίνηση ή τη θέση-στάση μέσα σε κάτι ή κοντά σε κάτι.
•   Το αυτοκίνητο βρίσκεται κλειδωμένο στο πάρκιν.
•   Παρκάρισα το μηχανάκι κοντά στο δικό σου.

2. Την κατεύθυνση ή τον προορισμό.
•   Εξαιτίας της σφοδρής χιονόπτωσης, το ρεύμα της εθνικής οδού προς Λαμία είναι κλειστό.

3. Την προέλευση.
•   Το αεροπλάνο αυτό ήρθε από την Αλεξανδρούπολη.

4. Τη διέλευση μέσα από ή έξω από κάτι.
•   Πηγαίνοντας στην Αράχοβα, περάσαμε έξω από τη Λιβαδειά.

Στο διάγραμμα παρακάτω, βλέπετε τον τρόπο με τον οποίο συνδυάζονται οι προθέσεις με ονόματα και επιρρήματα. Βέβαια, στη θέση των ονομάτων είναι δυνατό να υπάρχουν προσωπικές αντωνυμίες. •   Θα σε δω στο πλοίο [πρόθεση + όνομα].
•   Πέρασες από μπροστά μου, αλλά δεν με είδες [πρόθεση + επίρρημα + όνομα].
•   Η σκηνή εκτυλίχθηκε μπροστά στα έκπληκτα μάτια των περαστικών [επίρρημα + πρόθεση + όνομα]. 

Ποιες είναι οι προθέσεις

ανά: 360.000 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο.
άνευ = χωρίς: Άνευ λόγου.
αντί: Αντί για σένα, θα πάω εγώ.
από: Πέρασε από το σπίτι.
για: Ήρθα για σένα.
διά: Πήγε στη Μυτιλήνη διά θαλάσσης.
δίχως = χωρίς.
εις: Εις βάρος του εκκρεμούν πολλές καταδίκες.
εκ, εξ: Το φάουλ που σφύριξε ο διαιτητής ήταν μάννα εξ ουρανού. Αυτά που είπε ήταν όλα εκ του πονηρού (χωρίς απόστροφο οι προθέσεις εκ και εξ).
εκτός: Είσαι εκτός θέματος!
εν: Πες μας εν συντομία τι συνέβη.
εναντίον: Καταφέρθηκε εναντίον όλων.
εξαιτίας: Εξαιτίας της βροχής, διακόπηκε ο αγώνας.
επί: Μίλησε επί μακρόν.
ίσαμε: Το πλοίο είναι ίσαμε εκατό μέτρα.
κατά: Κατά τη γνώμη μου,
με: Ήρθε με τον Γιώργο.
μετά: Μετά βίας κρατιέται να μη φάει κι άλλη πίτσα.
μεταξύ: Μεταξύ ουρανού και γης.
μέχρι: Θα σε πάω μέχρι το αυτοκίνητο.
παρά: Πήγε στο σχολείο παρά τη θέλησή του.
περί: Συζητούσαν περί ανέμων και υδάτων.
προ: Ο Αννίβας προ των πυλών.
προς: Ο δρόμος προς τη δόξα.
σε: Δεν μιλάω σε σένα.
στα: Τον γνώρισε στα Τρίκαλα.
στη: Θα πάει στη Θεσσαλονίκη.
στης: Στης Μαρίας την ποδιά σφάζονται παλικάρια.
στις: Ήρθε από τη Λάρισα στις δέκα.
στον: Στον πυρετό της δόξας.
στου: Στου Μπελαμί το ουζερί.
στους: Ο κόσμος βγήκε στους δρόμους.
στων: Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη.
υπέρ: Αγωνίστηκαν υπέρ βωμών και εστιών.
υπό: 40 βαθμοί Κελσίου υπό σκιάν.
χάρη: Χάρη σε σένα νικήσαμε.
χωρίς: Πού πας χωρίς αγάπη;
ώς: Πήγαινε ώς την άκρη του δωματίου και γύριζε.

Στα Μαθηματικά, Χρησιμοποιούνται οι εξής προθέσεις:

Διά: ( / )
Επί: ( x )
Ίσον: ( = )
Μείον, πλην: ( – )

Τα σημεία αναφοράς

Είπαμε ότι οι προθέσεις (σε συνδυασμό με τα επιρρήματα) μάς βοηθούν να προσανατολιστούμε. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε ανάγκη να εντοπίσουμε ορισμένα σταθερά σημεία στον χώρο, με βάση τα οποία θα προσδιορίσουμε ή θα αξιολογήσουμε τη δική μας θέσης ή τη θέση μιας άλλης οντότητας μέσα σ’ αυτόν. Τις περισσότερες φορές, αυτή η διεργασία δεν απαιτεί ιδιαίτερη προσπάθεια.

Όταν, για παράδειγμα, λέμε:
•   Πέρασε από μπροστά μου μια όμορφη κοπέλα.
 Σημείο αναφοράς θεωρούμε τον εαυτό μας.

Όταν όμως λέμε:
•   Παρκάρισα το αυτοκίνητο δίπλα στο σπίτι.
Σημείο αναφοράς είναι το σπίτι. 

Πηγή: www.arisgiavris.gr