Το νερό στη θρησκεία, στους μύθους και τις παραδόσεις-Βιβλίο

Όταν το νερό κοιμάται

Σε μερικά μέρη της Ελλάδας πίστευαν ότι το νερό κοιμάται μια ώρα κάθε νύχτα, στα ποτάμια και στις βρύσες, μένοντας ακίνητο. Όποιος θελήσει τότε να πιει, πρέπει να το ταράξει με το χέρι του για να το ξυπνήσει, γιατί αλλιώς το νερό θυμώνει και μπορεί να του κάνει κακό.

Εκπαιδευτικό πακέτο
«Ένα κουτί γεμάτο νερό»,
εκδ. Καλειδοσκόπιο, Αθήνα, 1999

Δες εδώ; Το νερό στη λαϊκή παράδοση.

Το νερό στον χριστιανισμό

H βάπτιση του Xριστού (1120-1170), Mονή Παντελεήμονος, Άθως, Zωγραφική Bυζαντινών Xειρογράφων, Eκδοτική Aθηνών
H βάπτιση του Xριστού
(1120-1170), Mονή
Παντελεήμονος, Άθως,
Zωγραφική Bυζαντινών
Xειρογράφων, Eκδοτική
Aθηνών

Το καθαρό και διάφανο νερό συνδέθηκε στενά με τη λατρεία του χριστιανισμού.  

Είναι ο αγιασμός που φυλάμε δίπλα στο εικονοστάσι. Με αυτό μας ραντίζει ο ιερέας στην αρχή κάθε μήνα, στην αρχή της σχολικής χρονιάς και σε κάθε καινούριο ξεκίνημα στη ζωή μας.

Ακόμα είναι το νερό του Ιορδάνη, όπου βαφτίστηκε ο Χριστός από τον Ιωάννη το Βαπτιστή, αλλά και το νερό της κολυμπήθρας, που ξεπλένει κάθε νέο χριστιανό από το προπατορικό αμάρτημα.

Δες εδώ απο το βιβλίο των Θρησκευτικών: Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος

Οι Νύμφες στην ελληνική Μυθολογία

imgc0_022Οι Νύμφες, θεότητες των γλυκών νερών, ήταν κόρες του Δία. Συνήθως όμως θεωρούνταν κόρες του θεού-ποταμού της περιοχής. Κατοικούσαν κοντά στους ποταμούς αλλά και στα βουνά από όπου πηγάζουν οι ποταμοί. Έτσι, έχουμε τις Ορεστιάδες (Νύμφες των δασών), τις Ναϊάδες (Νύμφες των ποταμών και των πηγών) και τις Αμαδρυάδες (Νύμφες των δένδρων). Οι Ναϊάδες ζούσαν σε σπήλαια κοντά στις πηγές των ποταμών, αλλά και κάτω από αυτούς και τότε έπαιρναν το όνομα του ποταμού.

 

 

Sea

1 Συζητήστε στην τάξη:

 

  • Σε ποιες άλλες λατρευτικές εκδηλώσεις χρησιμοποιείται το νερό στην Εκκλησία;:

Αγιασμός των υδάτων
Αγιασμός των υδάτων

  • Ξέρετε μήπως για τη χρήση του νερού σε άλλες θρησκείες;

  • Για ποιο λόγο οι αρχαίοι Έλληνες λάτρεψαν τις πηγές, τα ποτάμια και τις λίμνες σαν θεότητες;

   Από την αρχαιότητα ως σήµερα, ο άνθρωπος αντίκρισε, γνώρισε, κατανόησε και συνειδητοποίησε την ιδιαίτερη σηµασία του νερού. Το θεώρησε µήτρα και σύµβολο ζωής, στοιχείο αναγκαίο για την ύπαρξή του, παράγοντα ευγονικό, αναπαραγωγής, αστείρευτη πηγή ζωής (αθανασίας), πηγή πνεύµατος, ευλογία και δώρο της φύσης και του θεού, µέσον καθαρµού, εξαγνισµού, ιαµατικό, υπέρτατο αγαθό. Γι’ αυτό το θεοποίησε και το έκανε αντικείµενο λατρείας, συνδεδεµένο απόλυτα µε τη γέννηση, τη ζωή και το θάνατό του (πρώτο λουτρό νεογέννητου, βάπτιση, πρώτο νερό νιόνυµφης, πλύσιµο νεκρού, ράντισµα τάφου). Στο νερό πρωταντίκρισε ο άνθρωπος το δικό του πρόσωπο, στο νερό καθρεπτίστηκε, γνώρισε τον εαυτό του, ήρθε ενώπιος ενωπίω, ένιωσε κι ανατρίχιασε στην πρώτη επαφή µε την αυτογνωσία

 

  • Ψάξτε στο χάρτη της Ελλάδας τις λίμνες και τα ποτάμια της περιοχής σας που έχουν αρχαίο όνομα. Μπορείτε να βρείτε και το μύθο που τα συνοδεύει; Αναζητήστε πληροφορίες σε διάφορες πηγές, όπως εγκυκλοπαίδειες, λεξικά, διαδίκτυο και γράψτε λίγα λόγια γι’ αυτά στο τετράδιό σας.

 

Sea

Το νερό στη θρησκεία, στους μύθους και τις παραδόσεις-Τετράδιο Εργασιών

«Το έθιμο της Μπαρμπαρούσας»

1.Η μικρή Παντελίνα, μαθήτρια της Στ΄ τάξης, περιγράφει στους συμμαθητές της το έθιμο της Μπαρμπαρούσας μέσα από τη συνέντευξη που πήρε από τον κύριο Λάμπρο.

­­– κ. Λάμπρο, από ποιο χωριό είστε;

– Από το Πέτα της Άρτας.

– Μπορείτε να μας μιλήσετε για ένα έθιμο της περιοχής σας;

– Ναι, τη «Μπαρμπαρούσα».  Τους καλοκαιρινούς μήνες που δεν έβρεχε και η ξηρασία κρατούσε μέχρι το Νοέμβριο κινδύνευαν να καταστραφούν οι σοδειές και τα δέντρα. Γι’ αυτό οι άνθρωποι σκαρφίζονταν αυτό το αστείο έθιμο για να συγκινήσουν το Θεό να στείλει μια βροχή.

– κ. Λάμπρο, μπορείτε να μας το περιγράψετε, σας παρακαλούμε;

– Βεβαίως. Ένας άνθρωπος ντυνόταν με πρασινάδες από ψάθες, φτέρες, μυρτιές και ό,τι άλλο διαθέτει η φύση. Μετά τον έδεναν με ένα σχοινί και τον γύριζαν στις γειτονιές του χωριού. Οι χωριανοί τον ακολουθού-σαν με κανάτια νερό, τα οποία κατά διαστήματα τα άδειαζαν επάνω του. Το ίδιο έκαναν και οι νοικοκυρές, όταν περνούσε έξω από τα σπίτια τους. Το νερό που έριχναν πάνω στις φτέρες της «Μπαρμπαρούσας» (έτσι ονόμαζαν τον μασκαρεμένο άνθρωπο) συμβόλιζε το νερό της βροχής που θα έπεφτε για να ποτίσει τα δέντρα και τις καλλιέργειες των κατοίκων. Μερικοί γελούσαν μ’ αυτό το θέαμα, αλλά «αυτός» πίστευε πως έκανε έργο σωτήριο. Καθώς γύριζαν τα στενά δρομάκια του χωριού, τραγουδούσαν κι ένα ποιηματάκι.

– Το θυμόσαστε, κ. Λάμπρο, αυτό το ποιηματάκι;

– Ναι, φυσικά και το θυμάμαι:

«Μπαρμπαρούσα περπατεί

το Θεό παρακαλεί

για να ρίξει μια βροχή

μια βροχή καλή καλή

για να γίνουνε τα στάρια

να γεννήσουνε τ’ αμπάρια».

Ακόμη, ξέχασα να σας πω ότι μερικοί, αντί για νερό, πετούσαν χρήματα και η «Μπαρμπαρούσα» πήδαγε ψηλά σαν αρκούδα και τα ’πιανε.

– Σας ευχαριστούμε για τη συνέντευξη που μας δώσατε.

Παντελίνα Γεωργή, Με ένα ποντίκι στη χώρα των εθίμων, εκδ. Σύγχρονη Εκπαίδευση, Αθήνα, 2002

Το έθιμο της«Μπαρμπαρούσας» γινόταν στο Πέτα της Άρτας. Γνωρίζετε κάποιο έθιμο της περιοχής σας που γινόταν ή γίνεται ακόμα και έχει σχέση με το νερό;

  • Ζητήστε και εσείς από έναν ηλικιωμένο να σας διηγηθεί κάποιο έθιμο ή κάποια παράδοση του τόπου σας.
  • Ηχογραφήστε τη συνέντευξη και ακούστε την στην τάξη.
  • Μετά γράψτε την σ’ ένα φύλλο χαρτιού και φτιάξτε μια λαογραφική σελίδα για την εφημερίδα του σχολείου σας. Δουλέψτε σε ομάδες.

Δες εδώ: Έθιμα και παραδόσεις

Sea

Συνέντευξη:Το σιδερένιο νερό

Συνέντευξη:Το σιδερένιο νερό

Το σιδερένιο νερό

– Γεια σας κ. Γιούλη.Από ποιο χωριό είστε;

– Από τη Φλώρινα.

– Μπορείτε να μας μιλήσετε για ένα έθιμο της περιοχή σας;

– Ναι, για το «σιδερένιο νερό». Όταν ερχόταν η Πρωτοχρονιά και άλλαζε ο χρόνος οι άνθρωποι έκαναν αυτό το έθιμο για να είναι γεροί.

– Μπορείτε να μας το περιγράψετε;

– Ναι,φυσικά. Το έθιμο αυτό γίνονταν τα χαράματα της Πρωτοχρονιάς. Ο νοικοκύρης του σπιτιού πήγαινε στη βρύση του χωριού. Αφού πλενόταν, έπαιρνε μια μικρή πέτρα  και την έπλενε καλά στη βρύση. Στη συνέχεια γύριζε σπίτι με την πέτρα  και τους έβρεχε όλους με ένα κλωνάρι,   λέγοντας: «Όλοι  του χρόνου γεροί σαν την πέτρα την μικρή»

– Σας ευχαριστούμε για τη συνέντευξη που μας δώσατε.

Συνέντευξη από τη μαθήτρια της Δ΄ τάξης Κατερίνα Τ..